مدرسه علمیه فاطمه الزهرا (س)تنکابن

اينها مراحل رشد و فلاح و روييدن انسان است، كمون و استتار و جوانه زدن و سركشي و قدرت و غلظت و استغلاظ و استقلال.

هنگامي كه انسان اين گونه و بر اساس ادراكات حضوري، نه تجربه‏گرايي و نه عقل‏گرايي اصطلاحي، تفكراتش آغاز مي‏شود و روييدن آغاز مي‏كند، ناچار اين جريان فكري، به شهادت و حضور مي‏رسد؛ و به اشراق مي‏رسد، چون از اين جا منشأ گرفته است و از اين دامان سربلند كرده است.

دل منبع احساس و حب الخير است كه در سوره‏ي عاديات آمده. قبل از اين احساس، در انسان شهادتي به وجود مي‏آيد. اين شهادت همراه حب الخير، در انسان حركت ايجاد مي‏كند كه: «انه علي ذلك لشهيد و انه لحب الخير لشديد». «1» مي‏بيني كه شناخت و شهادت و حب و احساس و حركت و عمل، چگونه با يكديگر پيوند مي‏خورند و تفكيك شناخت و ايدئولوژي و عمل را بي‏معني و پوچ مي‏سازند. و اين گونه تربيت و فلسفه و عرفان و سلوك و اخلاق و فقه به هم پيوند مي‏خورند. چون با اين تربيت، اين بينش و شهادت مي‏آيد و اين شهادت و حب و بغض و احساس، به هم گره مي‏خورند و اخلاق اسلامي را شكل مي‏دهند و بدي‏هاي برخاسته از غريزه و محيط و تربيت و عادت را با اين شهادت و احساس تركيب مي‏كنند و تبديل مي‏كنند كه: «يبدل اللَّه سيئاتهم حسنات». «2» و اين تركيب با تلقين و حرف و يا رياضت و عادت نيست، كه به مقتضاي دعاي مكارم‏ الاخلاق، معرفت و يقين و محبت و ايمان و نيت و عمل، اين چهار عنصر با آنچه كه داري تركيب مي‏شوند و تبديل مي‏كنند. و در واقع شناخت و شهادت تو، با محبت و احساس، اساس اين تركيب هستند.تركيب معرفت و محبت، رذايل قوه‏ي واهمه و مخيله و عاقله و غضبيه و شهويه را تبديل مي‏كند. اين تبديل خصلت ممتاز اخلاقيات اسلامي است.اسلام براي تكميل خلق و خوي‏ها و تبديل رذايل و بدي‏ها، تنها بر حرف و تلقين و رياضت و عادت، تكيه نمي‏كند؛ كه در انسان تركيبي را از معرفت و محبت ايجاد مي‏كند، تا تبديل را فراهم كند و همان طور كه در طبيعت همراه تركيب، تبديل‏ها شكل مي‏گيرد و بن‏بست‏ها مي‏شكند، همان طور مي‏توان نعمت‏ها را به كفر تبديل كرد. اين خصلت ممتاز اخلاقيات اسلامي است كه مي‏تواند همراه تركيب، انسان را تبديل كند. واين چنين انسان مبدلي كه به دگرگوني رسيده، مي‏تواند طالب حضور باشد و در سلوك خود به آداب حضور روي بياورد و به فقه اسلام گره بخورد.

اين گونه از ادراكات حضوري همراه ذكر و يادآوري كار شروع مي‏شود و با تزكيه و تعليم، انسان به تدبر و تفكر و تعقل مي‏رسد؛ و به شهادت و تركيب‏هاي جديد و تبديل‏ها راه مي‏يابد.

نكته همين است كه ذكر مبناست، نه تلقين و شعار. آدم‏ها ادراكات حضوري دارند. لازم نيست كه در مرحله‏ي اول به آنها چيزي داد، كافي است به او يادآوري شود تا انديشه‏هاي مدفون برانگيخته شوند.

ذكر مبناست و رسول ذكر است. قرآن ذكر است. نماز ذكر است و آيات عالم آيه و نشان و ياد آورند و ذكر هستند.داستان، داستان تلقين نيست كه تو آن قدر به خودت دروغ بگويي كه خيال كني راست مي‏گويي. داستان، داستان ذكر است، كه فكر و ذكر تبديل به عهد و عمل و يقين و شهود مي‏شود. اسلام براي تربيت انسان بالغ، روشي دارد و اين روش در چهار حوزه انسان را دگرگون مي‏سازد.